Athena Parthenos Tapınağı olan Parthenon, artık Atina’nın Akropol’unun tepesinde uzanan bir harabedir. Parthenon, Atina şehir devletinin koruyucusu olan tanrıça Athena’nın dev altın ve fildişinden heykelinin yerleştirilmesi için inşa edilmiştir. Polis, etrafı duvarla çevrili şehir ve çevresindeki köyler ile kırsal alandan oluşmakta olan Yunanlar’ın kendine özgü siyasal oluşumu olmakla beraber siyasal olarak komşularından bağımsızdır. Polisin yüksek yeri olan Akropol, yerel olarak önemli tanrılara yapılan tapınakların alanıdır.
Parthenon’daki çalışmalar, MÖ 447’de başlamış ve MÖ 432’ye kadar sürmüştür. Dor tarzı tam kolonlu bir tapınaktır. Bu, onun, her kenarında bir dizi basamağı bulunan dikdörtgen bir zemin planından ve tüm yapının çevresine uzanan sıra sütunlardan oluştuğu anlamına gelir. Her bir girişin önünde, ek 6 sütun yer almaktadır. İki iç odanın büyüğü olan naos, heykeli (peplos giyinmiş ve isfenks ve iki kanatlı at ile süslü savaş başlığı takan 40 fit uzunluğundaki altın ve fildişinden ayakta duran figür. Mızrağı, omzuna dayanmışken, kalkan ise yere dayanmıştır. Sağ elinde ise, Kanatlı Zafer tanrıçası Nike’yi tutmuştur.) barındırıyordu. Küçük oda (opisthodomos) ise hazine olarak kullanılıyordu.
Tapınak, heykel naos odasında kısıtlanmasın diye alışılmış tapınaklardan daha büyük inşa edildi. Sütunlu avlu, kısa yanlarında sekiz sütundan, uzun yanlarında ise onyedi sütundan oluşur. Pentelikon (Dağı) mermerinden yapılmış bina 228 fite (69,49 m) 101 fit (30,78 m) ölçüsündedir. Frizin süslemesine ek olarak, kabartmalı karesel sütun başları (metoplar), Atina’nın Amazonlara zaferini, tanrıların devlere zaferini, Kantaurlar ve Lapitler arasındaki savaşı ve Truva Savaşı’nın sonunu tasvir ederek zafer temasını tekrarlıyorlardı.
Parthenon’da, tanrıça Athena’ya özgü bir sundurma vardı. Parthenon kitlelere açık bir yer değildi. Parthenon’un manevi niteliği sütunlu avluda (çevredeki sütun dizisi) tek, düz, dik çizginin olmamasıyla artırılır. Sütunlar, sütun dizisinin merkezine doğru azalan kalınlıkta düzenlenirler. Sütunlar arasında da boşluk azalır ve onlar da merkeze doğru eğikleşirler. Tüm bu farklılıklar ise gerçekte çıplak gözle fark edilmezler.
Tanrıça Athena, sadece Atina’nın değil tüm Yunan şehir devletlerinin silahlı koruyucusuydu. Baş tanrı Zeus ile hikmet tanrıçası Metis’in kızıydı. Zeus, Metis’in Atena’yı doğurduktan sonra hamile kalacağı çoçuğun göğün efendisi olacağı kehanetini duydu. Bu nedenle, bunun gerçekleşmesini önlemek için Metis’i daha Athena’ya hamile iken yuttu. Athena’nın doğacağı vakit gelip çattığında demircilerin ve ateşin tanrısı Hefaistos, Zeus’un kafasını baltayla açtı ve Athena tam zırhlı halde dışarı çıktı.
Yunan İlyada destanında, kösnül arzu tanrıçası Afrodit ile şanssız aşık piyonları Paris ve Truvalı Helen’i sert biçimde önlediği için Athena’nın savaşçı nitelikleri ortadadır. Athena’nın dolambaçlı kurnazlığı Odisseus’a Truva Atı’nı inşa etmesi için ilham verdi. O, ayrıca, ilk kez atları evcilleştiren ve insanların ondan yararlanmalarına olanak veren at gemini de icat etti. Athena, her şeyden önce uygar yaşamın, zanaatçı etkinliklerin ve ziraatın kadın koruyucusudur (Athena, medeni yaşamın koruyucu olarak Şehir Tanrıçası ünvanını alır). Şiirde, o, bilgeliğin, aklın ve saflığın cisimlenmesidir. Şehri, Atina; ağacı, kendisince yaratılan zeytin ağacı; kutsal hayvanı ise baykuştur.
Kaynak: http://charliecat24.tripod.com/greece/parth.html
Çeviren: Yalçın Ceylanoğlu
HER HAKKI MAHFUZDUR.